Geef toe. We zijn allemaal bang.
Geschreven door André Meiresonne
‘Wees niet bang.’ Misschien wel het belangrijkste Bijbelwoord. Maar het helpt niet. Daarvoor zijn we deze dagen veel te bang. Want helaas, de mens is geen rationeel wezen. Dat maakt corona wel duidelijk. De mens is nogal emotioneel, en ook nog eens een sociaal dier. We zoeken van nature contact, we willen elkaar aanraken: apen die elkaar willen vlooien. Daar kan de beschaafde rede van Jaap van Dissel niet tegenop. Ons verstand schiet tekort.
Diepere angsten
We zijn allemaal bang voor materieel verlies: van onze baan en ons inkomen, onze gezondheid en ons leven. Voor wat de toekomst brengen moge. Maar daaronder spelen twee diepere angsten. Met de ene angst staat onze tijdlijn vol. Angst voor verlies van vrijheid. ‘Afstand houden? Maak ik zelf wel uit!’ En ‘Mondkapje = Muilkorf’.
Cijfers die aantonen dat afstand houden werkt, draaien de ontkenners om: ‘Zie je wel, er is niets aan de hand!’ Ze zijn niet aanspreekbaar. Een gesprek loopt uit op ruzie: ‘Ik ben volwassen! Respecteer mijn keuze!’. In goed Nederlands: ‘Bemoei je met je eigen zaken!’ Maar in een pandemie bestaat geen ‘eigen’ zaak – alleen een gezamenlijke aanpak.
Fysiek bedreigd
De andere angst is van mensen die zich juist fysiek bedreigd voelen. Omdat ze kwetsbaar zijn, zomaar kunnen doodgaan. Ze blijven al veel binnen en roeren zich niet op Facebook en Instagram. Horen wel over hen praten als ‘dor hout’, in de wacht voor een ‘grote schoonmaak’, want ‘dat ruimt lekker op’.
Toch hoor je ze. In de supermarkt zijn ze zomaar ontzettend boos wanneer je niet goed oplet en hen onbedoeld te dicht nadert. Op straat lopen ze geërgerd met een grote boog om je heen, foeterend over jouw onoplettendheid. Geven je het gevoel dat je een enorme aso bent – wat niet bijdraagt aan begrip voor hun kwetsbaarheid.
Emotie
Elkaar met argumenten overtuigen werkt niet – door de bubbels waarin we ons bevinden. We omringen ons met gelijkgestemden, in het echte leven en zeker op de sociale media (wat, versterkt door de isolatie waarin we verkeren, velen aanzien voor de echte wereld). Een gesprek komt niet verder dan het geven van meningen – waarin de Tweede Kamer een bijzonder vervelend voorbeeld geeft. Elkaar overtuigen door argumenteren is kansloos. Argumenten zijn rationeel, en in alle emotie niet van toepassing. Geen ruimte voor begrip.
We zijn allemaal bang, op onze eigen manier. Bang voor geldgebrek. Bang dat we ziek worden en doodgaan. Bang onze vrijheid kwijt te raken. Bang voor de emoties van al die bange mensen, bang voor redeloosheid. Het zal niet de eerste keer zijn dat redeloze mensen de regering radeloos maken en het land uiteindelijk reddeloos. Mensen vragen te luisteren naar de overheid en braaf te doen wat er gezegd wordt, werkt niet. Teveel mensen geloven de overheid niet meer, en vertrouwen de politiek al helemaal niet.
Stil worden
Ook de Bijbelse aanmoediging ‘Vrees niet’ helpt ons niet. Want daarvoor zijn we veel te bang – en zeggen juist: ‘Ik ben helemaal niet bang!’ Het enige wat nog kan helpen is stil worden. Bij onszelf te rade gaan. Diep van binnen voelen dat we bang zijn. Bij onszelf stil staan en durven erkennen: ‘Ja, ik ben bang.’ En dan beseffen: ‘Er zullen wel meer mensen bang zijn.’ Misschien beginnen we dan elkaar te begrijpen.
Dit artikel is een coproductie van Tjaard Barnard, predikant in Rotterdam, en André Meiresonne, Dominee voor de Ongelovigen.
Over André Meiresonne
