David en Goliath; alle beetjes heldendom helpen #bijbelsehelden

Mijn held en ik’ is het jaarthema van de Remonstranten. Een goede aanleiding om eens in de bijbelse verhalen op zoek te gaan naar helden. Natuurlijk zijn er ook heldinnen te vinden, maar die worden op een enkele uitzondering na niet zo omschreven. Ze zijn voor hun heldinnenkwalificatie afhankelijk van ons vermogen tussen de regels door te lezen. De mannelijke helden krijgen veel vanzelfsprekender hun status toegeworpen. Met name in het Oude Testament wemelt het bijvoorbeeld van de oorlogshelden.

Het jaarthema daagt ons uit na te denken welke betekenis het woord held bij ons oproept, of er mensen zijn die wij in ons leven als helden zouden willen aanmerken en of wij onszelf weleens als held gedragen.

David en Goliath

Dit alles bij elkaar genomen bracht mij op het verhaal van David en Goliath. Het heeft alles in zich met betrekking tot het thema heldendom. Alhoewel, ik zou één bezwaar meteen naar voren willen brengen: is het nou nodig meteen over een oorlog, een gewelddadig conflict tussen twee personen te beginnen als het gaat over het fenomeen held. Is het vanuit het christelijk geloof bezien niet passender om in dat verband een bijbeltekst aan te halen over liefde, of barmhartigheid als antwoord op bloedvergieten? Of over zwaarden die worden omgesmeed tot ploegscharen? Er is toch al genoeg strijd in onze wereld?

Realisme

Tegelijk zou je ook kunnen zeggen: als je een thema aan de kaak wil stellen dan moet je dat doen vanuit de realiteit. En de realiteit van onze wereld is nu eenmaal dat het lang niet altijd rozengeur en maneschijn is. Dat we moeilijke keuzes moeten maken, dat we meegesleept worden door dingen die niet altijd goed voor ons zijn en dat we vaker dan we zouden wensen, niet naast maar tegenover elkaar staan. Het is die realiteit waarin en waarmee de bijbelse verhalen geschreven zijn. Daarom spreken ze ook zo tot de verbeelding. De verhalen van toen gaan over het concrete leven. De setting van het Oude Testament, als je al over dat boek als een geheel kunt spreken, is natuurlijk heel anders dan die van het Nieuwe Testament, maar toch. Vanuit eigen invalshoeken gaat het over dilemma’s waar je als mens voor komt te staan. Het leven dat mooi is en liefdevol, maar dat ook vaak gekleurd wordt door de donkere kanten van de wereld en de donkere kanten in onszelf.

En de bijbel verbloemt die kanten niet, sterker nog, ze worden soms zelfs uitvergroot en daardoor geven die verhalen ons inzichten. Inzichten die kunnen helpen om in deze mooie, maar lastige wereld de juiste keuzes te maken en onszelf misschien iets beter te leren kennen.

De ware held

Zo ook het verhaal van David en Goliath. Goliath die een oorlogsheld voor zijn volk, de Filistijnen, was, een oorlogsveteraan die nog in actieve dienst was. En David die voor het eerst zijn opwachting maakt met dit heldenverhaal, met dit gewelddadige verhaal…

Het begin van de fabel vertelt ons hoe Goliath, in de oorlog tussen de Filistijnen en de Israëlieten, zijn tegenstanders uitdaagt. Maar niemand durft hem tegemoet te gaan en tegen hem in het strijdperk te treden. Tot David ten tonele verschijnt. Tegen alle verwachting in, een onervaren jongen is hij immers nog, doet hij een stap naar voren waar niemand anders die moed heeft. Klein van stuk, zeker ten opzichte van Goliath de reus van drie meter lang, en slechts gewapend met een katapult. Wat een moed, wat een lef, wat een held.

Verantwoordelijkheid

En zo stelt dit deel van de hele geschiedenis van Israël op zeker niveau ook ons de vraag naar onze verantwoordelijkheid in een wereld die verre van ideaal is. Wanneer durven wij het aan om te doen wat gedaan moet worden? Wanneer voelen wij ons aangesproken.

En het gaat dan natuurlijk niet alleen over oorlogssituaties, waar vaak heel prangend van ons wordt gevraagd keuzes te maken.

Juist ook in het gewone leven komt het vaker voor dan we denken dat het er toe doet wat wij doen en zijn er momenten waarop ons de vraag wordt gesteld naar onze verantwoordelijkheid.

Wanneer stappen wij naar voren?

Het mooie van dit verhaal is dat het laat zien dat iemand die misschien helemaal niet geschikt lijkt voor een bepaalde taak, iemand die bang is of onzeker of onervaren, vaak veel meer kan dan hij of zij zelf denkt te kunnen, of dan de omgeving dacht dat mogelijk was. De ware held is degene die iets doet waarvan hij dacht dat het buiten zijn vermogen lag. Waarvan de buitenwereld dacht: ‘dat wordt niets.’ En held ben je als je tenminste íets doet zonder zeker te weten of het effect sorteert. Zonder in te calculeren of je er zelf beter van wordt.

Zoals Martin Luther King het zei: ‘Voor het slagen van het kwaad is niets anders nodig dan dat goede mensen niets doen. Als goede mensen niets anders doen dan voor hun gezinsleden zorgen, hun sport beoefenen, televisie kijken…., kunnen kwade krachten ongestoord hun onzalige praktijken uitvoeren’.

Grote woorden maar ze gaan ook over kleine daden, want alle kleine beetjes heldendom helpen.