Zonder tegenplekken ben ik reddeloos verloren

Als ik het woord pitch hoor dan word ik nerveus. Mijn pitch is dat ik niet wil pitchen, voornamelijk mijzelf niet. Dat maakt mij alleen maar eenzaam en onzeker. Mijzelf neerzetten, het liefst in de beste versie, daarin word ik door de huidige samenleving overvraagd. En in die mal van die beste buitenkant en pitch – verlies ik de verbinding met de ander. De ander wordt eerder iemand die iets heeft dat ik ook wil of die iets van mij komt afnemen. De ander lijkt soms eerder mijn concurrent dan mijn andere helft.

In mijn verlangen om mij bij de remonstranten aan te sluiten of liever gezegd, welkom geheten en ingebed te worden, denk ik terug aan mijn eerste kennismaking met een kerk:

Eind jaren negentig woonde ik in Londen. Ik werkte hard bij een Amerikaans organisatieadviesbedrijf in de Londense city en bracht veel tijd door op vliegvelden, in treinen, op industrieterreinen bij bedrijven – uren achter mijn laptop. Hoewel ik de eerste paar jaar veel heb geleerd en er professioneel van groeide, liep ik op een gegeven moment tegen een muur op. Ik was op zoek, maar wist niet zo goed waarnaar. Ik ervoer dat ik mijn leven niet zelf kon vervolmaken en dat ook niet wilde. Het leidde tot gevoelens van somberheid en verlorenheid. In de voorbereiding van ons huwelijk kwam ik via mijn katholieke schoonouders een priester op het spoor. Hij verwelkomde mij in zijn pastorie en liet mij zijn kerk zien. Ik liep er binnen en voelde: dit is anders, hé hier gebeurt iets met mij. Ik voelde dat ik uit de anonimiteit trad en dat ik ertoe deed in relatie tot een groter verhaal en een grotere mensengeschiedenis dan alleen de mijne.

Ik werd op mijn plaats gezet

De tijd stond even stil, ik ervoer een breuk in de tijd. Ook kon ik allerlei gedachten en gevoelens kwijt die er bij mij van binnen leefden en die nooit echt een uitweg hadden gevonden; nooit een plaats hadden gekregen. Ik kwam vanuit een aaneenschakeling van anonieme plekken, met daarbij gevoelens van ontworteling en vervreemding en werd opeens op mijn plaats gezet. Ik ging van een aaneenschakeling van non-places naar een plaats die anders was. Een tegenplek, een plaats waar mijn gevoel van vervreemding werd opgeheven. Er opende zich voor mij een andere ruimte en gaandeweg kon ik op een nieuwe manier antwoord geven op het grotere leven om mij heen.

Er werd mij door de priester toen een andere plaats geboden, een tegenplek zoals ik die tevoren niet kende. Op deze plek ervoer ik een andere ruimte, waar mijn verleden en heden en toekomst samen leken te komen. Waar ik mijn leven beter leerde plaatsen in de context van leven en dood en waar ik zag dat het recht van de sterkste niet gold: zowel stabielere als psychisch kwetsbare mensen kwamen er samen. Op deze plek kon zowel het stabiele en krachtige in mij verstevigd worden, terwijl ook het kwetsbare, onbekende en onaffe in mij op stem mocht komen.

De toekomst van de remonstranten

Nu jaren later. De katholieke kerk verwelkomt geen vrouwen in het ambt, bovendien voel ik mij bij het instituut niet thuis. Nu jaren later, zoek ik weer opnieuw, of steeds weer, een oase om op adem te komen, als zoekende, soms dolende mens maar ook professional, hoop ik bij een dolende kerk weide te vinden. De ervaring die ik ooit had zou ik meer mensen gunnen maar mensen gaan nauwelijks meer naar een kerk. Bij de remonstranten ervaar ik een openheid richting de toekomst die mij hoop geeft. Een geloof in mogelijkheden en creativiteit.

Een bepaalde vorm van lef ook. En een gedeeld zelfbewustzijn dat we iets te brengen hebben aan de rand of helemaal buiten de kerk, waar we zelf vaak helemaal niet ver van af staan. Soms zie ik vooral een verzameling eigenzinnige, op geheel eigen wijze opererende, toegewijde en gelovende persoonlijkheden en mis ik wel eens de gezamenlijke spiritualiteit – de diepere onderlinge verbinding, een gezamenlijk fundament en dak boven het hoofd. Dat vind ik wel spannend voor de toekomst.

Wij kunnen tegenplekken bieden!

Want dat is wat ik zoek bij de remonstranten. Een gezamenlijk dak boven het hoofd. Een gezelschap om bij te horen, vanuit de overtuiging dat we gezamenlijk iets kunnen betekenen: dat we aan de laat-moderne, dolende, onzekere en vaak eenzame mens – verdwaald in het teveel aan vrijheid, tegenplekken kunnen bieden. Plekken waar we gezamenlijk kunnen werken aan een gezonde
laat-moderne levenshouding – waar we op zoek kunnen gaan naar die diepere en vanzelfsprekende onderlinge verbondenheid die we mijns inziens ergens kwijtgeraakt zijn en missen.

Tegenplekken, oases in de woestijn, waar we weer en meer kunnen resoneren met het grotere leven. Waar we vrijmoedig kunnen spreken, waar we onze eigen kanttekeningen kunnen plaatsen en vragen durven stellen – maar waar we ook voorzichtig kunnen formuleren wie we kunnen zijn en samen kunnen worden in deze indrukwekkende en vaak verwarrende wereld waar het lelijke en mooie dwars door elkaar heen loopt. Plekken waar we uit de anonimiteit treden en waarin we gezamenlijk nieuwe vormen van samenzijn kunnen inoefenen. Plekken die vastigheid bieden maar ook veranderlijk kunnen zijn. Plekken waarvan we nu nog niet weten hoe ze er straks uit zullen gaan zien. Ik hoop met jullie welkom en inbedding vandaag die tegenplekken mede vorm te kunnen blijven geven waar ik zelf zo naar verlang. En van jullie allemaal te blijven leren.

Op zaterdag 7 september vonden de proponentsexamens van Claartje Kruijff en Elly van Kuijk plaats. Bovenstaande zogenaamde ‘pitch’ heeft Claartje ter introductie van haar scriptie gehouden. Lees ook haar volledige scriptie.