Monument en kunst

Ons kerkgebouw

Het kerkgebouw aan de Voorstraat 35 in Sommelsdijk is een Rijksmonument. Het is gebouwd in het derde kwart van de 19e eeuw als herenhuis. Sinds 1948 is het in gebruik als kerk. De monumentenstatus dankt het gebouw aan de gepleisterde lijstgevel met boven de vensters kuiven van stucwerk.

Van binnen is de kerk in 1965 en 1966 verbouwd en uitgebreid (de tuin in). Architect was H.B. Koldewijn (1919 – 2000), een ontwerper uit Rotterdam uit de school van het Nieuwe Bouwen. Bij de uitbreiding is het glas-appliqué-raam geplaatst en ook het huidige orgel in gebruik genomen.

Orgel

Behalve het kerkgebouw is ook het secretaireorgel monumentaal. Het is niet gesigneerd door een bouwer en het is ook niet bekend hoe oud het orgel precies is, maar bij een grote restauratie van het instrument in 1977 werden enkele kalenderblaadjes uit 1850 gevonden en een beschadigd deel van een tabaksbuil waarop de naam van een koophandel en een adres in Amsterdam te lezen waren. Deze vondsten en alle kenmerken van het orgel maken het waarschijnlijk dat het halverwege de 19e eeuw is gebouwd door de Amsterdamse orgelbouwer Hermanus ter Hart. De bekende orgeldeskundige Gerard Verloop heeft het orgel onderzocht en beschreven.

In Nederland bestond in de 18e en 19e eeuw een bloeiende huisorgelbouw. Deze instrumenten werden gebouwd in de vorm van een kabinet, een secretaire of een ander meubel en bedoeld voor gebruik in de huiskamer – met het bijpassende geluid. Er zijn aanwijzingen dat het geluid in het verleden deels is versterkt. Het volume is nog steeds bescheiden.

Het orgel is sinds 1965 in bezit van de Remonstrantse gemeente in Sommelsdijk. Het instrument is gekocht in Monnickendam waar het tijdelijk dienst deed in de Grote Kerk toen daar het hoofdorgel in restauratie was. De kerkgemeente in Monnickendam had het op haar beurt in 1961 gekocht uit, nu, onbekend particulier bezit.

Raam

Bijzonder is verder het raam van glas-appliqué achterin in de kerk. Het kunstwerk ‘Regenboog boven water’ dateert uit 1966. Het is van de hand van de Rotterdammer Ger van Iersel (1922 – 2014) en typische wederopbouwkunst.

Glas-appliqué wordt ook wel gelijmd glas genoemd. Van Iersel heeft volgens eigen zeggen gekozen voor deze techniek ‘omdat het licht op speelse wijze kan invallen’. ,,Omdat het water in allerlei betekenissen zo’n belangrijke rol in de bijbel – en daardoor ook in ons leven – speelt, heb ik dat als thema voor dit raam gekozen. Het kan doopwater zijn, maar tevens het water van de dood. Daarboven de regenboog – en mag ik het eens oneerbiedig zeggen – die knoop in Gods zakdoek: dit zal nooit weer gebeuren. De liefde Gods gesymboliseerd in de veelkleurige breking van het licht.”

Een kunstwerk moet volgens Van Iersel ‘ruimte laten om ieder voor zich met zijn eigen gedachten ermee bezig te zijn’. ,,Anders raakt men er vlug op uitgekeken en leven we er niet mee, maar eraan voorbij. Nu zal het moeilijk zijn het raam op deze plaats uit het oog te verliezen, maar laat dan de gedachte Gods liefde onze naaste doen zien.”