Overdenking: Geborgen in Gods hand

Alsof het weekend is, zo ziet de Sint Christoffeldijk tussen Sommelsdijk en Dirksland er nu elke dag uit. Wandelaars en fietsers. Schoolkinderen skeeleren. De zon schijnt, de bomen lopen uit. Een hele lange paasvakantie, zo voelt het. ‘Je komt toe aan dingen waar je anders nooit tijd voor hebt,’ zegt Bram Schrier, de voorzitter van de kerkenraad, aan de telefoon. Hij heeft net vier emmers kikkerdril en een heleboel kikkers uit de tuin achter de kerk naar een natuurgebied gebracht.

André Meiresonne. Foto Kasper van Steveni

De katten van de buren werden er ziek van. Je moet ook geen kikkers eten. Maar ja, dat geldt ook voor wilde dieren op de vismarkt in Wuhan. Daar kun je zomaar corona van krijgen. Weten we nu. Maar wisten die mensen veel…

We lopen met z’n allen aan tegen wat we niet weten. Dat blijkt veel meer dan we dachten. Wetenschappers weten: hoe meer je weet, hoe beter je weet, hoe weinig je weet. Corona confronteert ons met ons niet-weten. We hebben geen idee hoe we precies aan dit virus gekomen zijn, en evenmin een idee hoe we er weer van af komen. Zonder iemand de schuld te geven, zegt socioloog Abram de Swaan: ‘Dit is toch precies wat we al twintig jaar geleden hadden kunnen zien aankomen? Een gevaarlijk nieuw dierenvirus springt over op mensen en dankzij de globalisering gaat het snel de hele wereld over. Daar zijn ook al heel veel aanzetten voor geweest: de varkensgriep, SARS, MERS.’ En we weten dat er na dit nieuwe virus weer een volgend virus zal komen. Onzekerheid dus, en daar worden we niet blij van. Want we hebben het over nare ziektes, over leven en dood. De dood die nu ook ons eiland heeft bereikt. En dat is doodeng.

Controle

We zijn steeds meer gewend geraakt aan controle, maar corona maakt ons duidelijk dat we geen controle hebben. Het gesprek over ‘voltooid leven’ lijkt ineens onwerkelijk. We zetten ons schrap om de nare nieuwe ziekte niet te krijgen. Maar we weten eigenlijk niet wat we kunnen doen, behalve afstand houden en binnen blijven. Ja, proberen gezond te blijven: goed eten en slapen, genoeg buitenlucht en zonlicht. Maar verder? We willen grip – grip op ons leven, maar we grijpen mis. ‘We moeten accepteren dat er dingen gebeuren die we niet in de hand hebben, en dat is heel erg moeilijk in deze maatschappij,’ zegt microbioloog Roel Coutinho. We lijken out of control. Waar staan we over een paar maanden, over een jaar? We weten het niet. De grap –voor zover er iets te lachen valt!– is dat we dat nooit geweten hebben. We leefden in de illusie dat we het wisten. Corona ontneemt ons die illusie.

Vergelijken

Velen van ons denken deze dagen terug aan de oorlog, aan de ramp. We vergelijken toen met wat er nu gebeurt. De onzekerheid, de machteloosheid, de kwetsbaarheid. De angst van mensen om tekort te komen, wat tot egoïstisch en asociaal gedrag leidt. Maar evengoed de bereidheid om elkaar te helpen, het altruïsme dat we als mens ook in ons hebben. Hoe we elkaar willen steunen en kunnen sterken. Binnen families, tussen buren, onder gemeenteleden. Een belletje doen, een kaartje sturen. Een bloemetje afgeven, een appeltaartje brengen.

Een waslijn in Friesland én een beeld van de lijdensweek. Foto André Meiresonne

We merken hoe fijn het is om die aandacht te krijgen. En evengoed hoe goed het doet om die aandacht te geven. Op een wonderlijke manier lijken we ook op te knappen van de stilte en rust die over ons is neergedaald. Omdat we weer kunnen voelen wat werkelijk telt? We staan stil, bij onszelf en bij elkaar. In het groeiende besef dat we hier samen in zitten – dat we samen zijn.

Geduld

De lijdenstijd van 2020 is er een om niet snel te vergeten. Jezus leed in grote eenzaamheid. Op Witte Donderdag in de Tuin van Getsemane, op Goede Vrijdag aan het kruis op Golgotha. In die dagen voor Pasen was hij ons tot voorbeeld. Hij gaf zich over, hij aanvaardde zijn lot. Bezit uw zielen in uw lijdzaamheid, leerde de Statenvertaling (Lucas 21:19). Het werd een uitdrukking. Die oude zegswijze kan ons deze dagen helpen. Het wil zeggen dat je gelaten duldt wat je overkomt. Je lijden uithoudt. Geduld oefent. Betekent lijdzaamheid passief blijven? Nee, integendeel! Doe wat je kunt. Zorg goed voor jezelf, zorg goed voor de ander. En oefen geduld. Want deze crisis gaat voorbij. Er komen betere tijden. Dan kunnen we weer samen zingen – over die ene zekerheid die we wel hebben:

Gij hebt, o God, dit broze bestaan gewild, hebt boven ’t nameloze mij uitgetild,
laat mij dan dankbaar leven de volle tijd, geborgen in de bevende zekerheid,
dat ik niet uit dit smal en onvast bestand van mijn bestaan zal vallen dan in uw hand.
(Lied 920, Klein Danklied, Ad den Besten)

Deze overdenking is geschreven door André Meiresonne voor Palmpasen. Palmpasen is de laatste zondag van de vastenperiode en de zondag vóór Pasen.